– I tillegg til å understreka behovet for tiltak som gir eit meir påliteleg togtilbod er me tydelege på at togtilbodet i og ved dei store byane saman godstrafikken er det viktigaste bidraget til jernbanen for at Noreg skal no sina klima-mål, seier Benedicte Bruun-Lie. Ho leier arbeidet med Nasjonal transportplan (NTP) i Jernbanedirektoratet.

Direktoratet jobbar saman med Bane NOR med NTP-arbeidet til jernbanen. Målet er heile tida å skaffa beste faglege råd til Samferdselsdepartementet innanfor dei rammene som politikarane trekkjer opp. For arbeidet med neste NTP er ramma det skal planleggjast innanfor gitt med utgangspunkt i blir dagna løyvingsnivå til jernbanen samla sett. Det skal òg givast tilrådingar innanfor ein 10% auke i rammene, og tilsvarande innanfor ein 10% reduksjon i rammene. -Direktoratet jobbar saman med Bane NOR med NTP-arbeidet til jernbanen. Målet er heile tida å skaffe beste faglege råd til Samferdselsdepartementet innanfor dei rammene som politikarane trekkjer opp. For arbeidet med neste NTP er ramma det skal planleggjast innanfor gitt med utgangspunkt i blir dagna løyvingsnivå til jernbanen samla sett. Det skal òg givast tilrådingar innanfor ein 10% auke i rammene, og tilsvarande innanfor ein 10% reduksjon i rammene. – Vi som jobbar saman om dette har med oss ei rekkje fagfolk og fagmiljø i heile jernbanesystemet i arbeidet vårt, både i Bane NOR, direktoratet og i resten av sektoren, forklarer Bruun- Lie. På bakgrunn av alt dette har dermed Bane NOR og Jernbanedirektoratet komme fram til dei felles tilrådingane sine.

Utnytte fortrinnet til jernbanen

– Jernbanen har det store fortrinnet sitt ved at toget kan frakta mange menneske og store volum gods på ein klima-, miljø-, energi- og arealeffektiv måte, seier Benedicte Bruun-Lie Vi veit at dei store utfordringane framover er klimautslepp, energiknappleik og strammarar økonomiske rammer. Jernbanedirektoratet og Bane NOR har derfor lagt stor vekt på tiltak som tek vare på eksisterande infrastruktur, og som styrkar jernbanen der han har størst betydning for å nå klima- og miljømåla, seier ho. Då har me enda opp med ei krystallklar tilråding til politikarane: – Gjer jernbanen meir påliteleg, sats på godstrafikken og på persontrafikken i og ved dei store byane!

Dette tyder ikkje at fjerntrafikken skal forsvinna, det er til dømes nyleg bestilt heilt nye fjerntog. På fjernstrekningane blir det tilrådde ei rekkje nye kryssingsspor av omsyn til godstrafikken, noko som sjølvsagt og persontrafikken vil ha stor nytte av.

Tilbodsbetringar

Nye tilbodsforbetringar vil først og fremst komma der dei gir best nytte for samfunnet og der jernbanen kan bidra mest for å redusera utsleppa av klimagassar, seier Benedicte Bruun-Lie. Det betyr persontrafikk inn og ut av byane og godstrafikk på dei lange strekningane, forklarer ho. – For å styrkje jernbanen er det òg heilt nødvendig å auke innsatsen innanfor vedlikehald og fornying av infrastrukturen, seier Anne-Siri Haugen i Bane NOR. Jernbanesystemet har for mange driftsproblem, og passasjerar og gods blir for ofte forseinka. Derfor er både direktoratet og Bane NOR så tydelege på at vedlikehaldet og innsatsen for ein meir robust jernbane no er det aller viktigaste, seier ho. – For å fornya tilliten til jernbanen må punktligheten forbetrast. I tilrådinga vår til departementet foreslår me derfor ei vesentleg styrking av vedlikehald på jernbanen. Samtidig meiner vi det er viktig å fullføre prosjekt som vi er i gang med. Samla meiner vi dette vil gi eit betre togtilbod for dei reisande i neste NTP-periode, seier fungerande konsernsjef i Bane NOR, Henning Bråtebæk.

Prioriteringar av tiltak

På bakgrunn av dette har arbeidsgruppa gitt tilrådingane og rådet sine til Samferdsdepartementet. På kort sikt er dette å prioritera: Tiltak for å kunna køyra fleire tog i Oslo-området Tiltak for fleire tog på Vossebanen (Bergen – Voss) Tiltak for betre nettdekning på jernbanen Tiltak for å auka kapasiteten for kombigods på strekningane frå Oslo – Narvik, – Bergen og Trondheim

Sjølv om Jernbanedirektoratet og Bane NOR har samanfallande vurderingar på det aller meste, er det ein forskjell i prioriteringsrekkjefølgja for to tiltak. Jernbanedirektoratet meiner at det bør prioriterast tiltak for to tog i timen på Trønderbanen i første del av planperioden, medan Bane NOR meiner at dobbeltsporutbygginga til Hamar bør inkludera tiltak på Hamar stasjon i første del av perioden, det vil seia i 2025 – 2030.

Vil fullføre pågåande satsingar

Jernbanen har dei siste åra sett i gang ei rekkje større og mindre utbyggingar som gir store forbetringar i togtilbodet over heile landet: Dobbeltspor gjennom Ulriken på Bergensbanen gir kvartersruter Bergen – Arna i 2024 Elektrifisering Trondheim – Stjørdal og av Meråkerbanen gir reduserte utslepp frå 2024 Dobbeltspor på Vestfoldbanen heilt til Tønsberg gir moglegheit for fire tog i timen Oslo – Tønsberg frå 2025 Nye lokaltog med meir plass kjem mellom Oslo og Lillestrøm og Asker i 2025 Nytt dobbeltspor på Dovrebanen gir to tog i timen Oslo – Hamar med tre tog i rush i 2027

Nye tog aukar kapasiteten

– Den største avgrensinga for utvikling og vekst i togtilbodet, er at kapasiteten på infrastrukturen på fleire strekningar er fullt utnytta. Det er ikkje plass til fleire tog, seier jernbanedirektør Knut Sletta. – Vi har derfor foreslått å auke kapasiteten gjennom å kjøpe nye tog som har plass til fleire passasjerar. Rådet vårt er å erstatte ein firedel av dagens togmateriell dei neste fem åra, og å erstatte endå ein ny firedel frå 2030. Med nye tog kan vi dermed auke kapasiteten på lokaltoga rundt byane med opptil 40 prosent, seier Sletta. Dei faglege råda frå transportverksemdene til Samferdselsdepartementet er ute på ein høyringsrunde fram til 3.juli. Jernbanedirektoratet skal levere eit oppdatert forslag til prioritering 3.oktober, basert på oppdaterte kostnadsoverslag og samfunnsøkoniske analysar. Stortingsmeldinga om NTP for perioden 2025 – 2036 blir lagd fram våren 2024.

Les meir

På Jernbanedirektoratet sine nettsider kan du lese meir om anbefalingane som er gitt frå faginstansane for den kommande NTP-perioden. På regjeringa sine nettsider kan du lese om heile NTPen for alle transportformar.